Herkesin kendine ait bir imajı veya kim olduğuna dair bir algısı vardır; buna öz kavram denir.  Öz kavramımızın bir gruba ait olma algımızdan oluşan kısmı da sosyal kimliktir.

1971’de Philip Zimbardo psikoloji alanının en ünlü ve tartışmalı deneylerinden birini gerçekleştirdi. Bu  deneye dahil edilen üniversite öğrencileri, ABD ordusu tarafından hazırlanan bir rol yapma oyununa katıldı.  Amaç, ordu gardiyanlarıyla tutuklular arasındaki anlaşmazlıkların kaynağını anlamaktı.

Zimbardo, katılımcılara rastgele gardiyan ya da tutuklu rolleri verdi. Her iki grubun da rolleri severek kabullenmesi araştırmacıyı şaşırttı: Gardiyanlar hiç vakit kaybetmeden son derece otoriter davranmaya başladı, tutuklular da aynı hızda pasif ve neredeyse çaresiz bir tavır takındılar. Hatta gardiyanların tavrı o kadar hızlı bir şekilde o kadar uç noktalara taşındı ki yalnızca altı gün sonunda, katılımcılara ciddi zarar verebileceği endişesiyle deney ani bir kararla durduruldu.

Yorumcuların ilk yorumu, deneyin kamu yönetiminin tehlikeli sonuçlarını yansıttığı yönündeydi. Ama o zamandan beri yapılan sosyal kimlik araştırmaları daha az fark edilecek bir noktaya dikkat çekti: Araştırmaya katılanlar yeni verilmiş sosyal kimlikleriyle, yani gardiyan veya tutuklu kimlikleriyle hareket ediyordu. Dahası, grup üyeleri bu yeni kimlikleriyle başarılı iş çıkarmaya çalışıyorlardı. Deneyi sonlandırmalarının sebebi de gardiyanların hızla gaddarlık, işkence ve psikolojik zarar verme sinyalleri göstermesiydi.

Çıkarılabilecek bir başka ders de, bu güçlü davranış değişikliklerinin çok hızlı gerçekleştiği ve kimlik oluşturma adına çok az çaba gerektirdiği.  Bu da insanların yeni sosyal kimlikler bulmakta ve onlarla ilişkilenmekte vakit kaybetmediğini gösteriyor.

Dolayısıyla yeni bir sosyal kimlik oluşturmak çok zor bir şey değil.